„MARMAROSZ – OBRAZY ŻYCIA CODZIENNEGO” – WYSTAWA TRWA

Marmarosz – Obrazy życia codziennego

„Marmarosz to jeden z regionów Karpat Wschodnich. Od średniowiecza był komitatem w składzie Królestwa Węgierskiego. W tych granicach funkcjonował do końca I wojny światowej, kiedy to traktaty pokojowe podzieliły dawną jednostkę administracyjną wzdłuż Cisy. Północna część dawnego komitatu weszła w skład Czechosłowacji, południowa stała się częścią Królestwa Rumunii. Współcześnie, część na północ od Cisy wchodzi w skład ukraińskiego Zakarpacia, południowa zaś nadal znajduje się
w Rumunii.

            Marmarosz od wieków był krainą wielokulturową, zarówno pod względem etnicznym, językowym, jak i religijnym. Razem z sobą mieszkali tu Węgrzy, Rumunii, Rusini, Żydzi, Niemcy, Romowie, prawosławni, grekokatolicy, rzymscy-katolicy, żydzi, protestanci i inni. Obraz ten zmieniła II wojna światowa (w szczególności zaś – Holocaust), ale mimo wszystko do dziś różnorodność tego regionu jest widoczna i słyszalna nawet dla niewprawionego obserwatora.

            Rumuńscy etnografowie postrzegają Marmarosz za jeden z najbardziej archaicznych regionów Rumunii. Przyczyną domniemanego konserwatyzmu kulturowego ma być rzekoma izolacja kotliny nad Cisą i jej dopływami, otoczonej ze wszystkich stron wysokimi górami. Nie do końca się z tym zgadzam, ale to opowieść na inną okazję…

            Prezentowane fotografie pochodzą z lat 2009-2010, 2014 i 2016. W tym pierwszym okresie spędziłem w Marmaroszu łącznie dziewięć miesięcy. Prowadziłem wówczas etnograficzne badania terenowe, które stały się podstawą napisanej przeze mnie rozprawy doktorskiej Ukraińska” mniejszość narodowa w rumuńskim Maramureszu i problemy jej tożsamości. Z jednej strony, fotograficzne impresje są dokumentacją życia mieszkańców, przede wszystkim z miejscowości w dolinie rzeki Ruscova (Poienile de Sub Munte, Repedea, Ruscova), ale także w dolinach Vişeu i Cisy. W codzienności tych mieszkańców przewijał się trud powszedniej pracy, radość i wytchnienie świąt, czy w końcu smutek związany
z przemijaniem ziemskiego żywota. Z drugiej strony, zdjęcia są także dokumentacją etnograficznego bycia w terenie, tworzenie się zażyłości pomiędzy etnografem a współpracownikami terenowymi, poznawania historii ich życia, codziennych trosk i radości. Wśród fotografii znajdziecie Państwo zarówno portrety, jak i obrazy o charakterze reportażowym dokumentujące codzienność grupy
z Marmaroszu. Oczywiście życie mieszkańców toczy się w ścisłych relacjach z otaczającym ich światem przyrody Karpat Marmaroskich. Tym samym, bohaterem zdjęć jest również środowisko naturalne.

            Na koniec chciałbym podkreślić, że nigdy nie określiłbym się mianem fotografa. Co prawda aparat towarzyszy mi od pierwszych badań terenowych w 2006 r. (w ukraińskich Karpatach) po dzień dzisiejszy, jednak nigdy nie miałem okazji profesjonalnie zgłębić tajników tej sztuki. Postrzegam się raczej jako antropologa społeczno-kulturowego, któremu do ręki i oka „przyrósł” aparat fotograficzny, zatrzymujący i utrwalający „terenowe migawki”. W swym fotograficznym doświadczaniu świata staram się uchwycić – z etnograficzną wrażliwością – detale, sytuacje, wyrazy twarzy, spojrzenia i chwile należące do świata, który próbuję jednocześnie poznać i zrozumieć w antropologiczny sposób” – pisze autor wystawy Tomasz Kosiek.

Tomasz Kosiek – antropolog społeczno-kulturowy, absolwent etnologii na UAM w Poznaniu, adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jego zainteresowanie naukowe obejmują zagadnienia tożsamości, pamięci i pogranicza, szczególnie w kontekstach karpackich. Przy okazji badań i włóczenia się po Karpatach fotografuje swoje terenowe doświadczenia. Jest laureatem III miejsca
w Konkursie Fotograficznym „Portret Prawdziwy” (Nowy Tomyśl – 2020), oraz II nagrody w Konkursie Fotograficznym „Tradycja w obiektywie” (Lublin – 2019). Jego prace pojawiały się także na zbiorczych wystawach pokonkursowych m.in. „Międzynarodowego Konkursu Fotograficznego Wszystkie Dzieci Świata” w Pacanowie (2020), „10. Edycja konkursu Etnoklimaty” w Toruniu (2021). Współtwórca internetowego kolektywy WododziałTV (wowodzil.pl). Obecnie pracuje nad projektem dokumentującym polifonię pamięci na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim w Karpatach. Kontakt do autora tom.kosiek@gmail.com

„Marmarosz – obrazy życia codziennego” to subiektywna fotograficzna opowieść o mieszkańcach jednego z karpackich obszarów północnej Rumunii. Obszar leżący na pograniczu rumuńsko-ukraińskim ma charakter wielokulturowych przestrzeni, w których obok Rumunów mieszkają Węgrzy, Romowie, Rusini/Ukraińcy i Niemcy. Choć w Polsce Marmarosz znany jest głównie z „Wesołego Cmentarza”
w Săpȃnţa i ewentualnie charakterystycznych drewnianych cerkwi, to autor stara się pokazać ów teren z nieco innej perspektywy. Tomasz Kosiek prezentuje prace powstałe głównie w ramach etnograficznych badań terenowych prowadzonych w miejscowościach dolin rzek Ruscova, Vişeu i Cisy. Na jego zdjęciach zobaczą Państwo zarówno portrety, jak i obraz o charakterze reporterskim dokumentujące codzienność współpracujących z nim w trakcie badań osób.

Finisaż wystawy odbędzie się 13 sierpnia, który uświetni występ a capella Darii Kosiek – wokalistki zespołu Wernyhory, prezentujący pieśni Karpat Wschodnich.

Serdecznie zapraszamy!